CUMHURİYET DÖNEMİNDE OLAY ÇEVRESİNDE GELİŞEN EDEBİ METİNLER

         CUMHURİYET DÖNEMİNDE 

    OLAY ÇEVRESİNDE GELİŞEN EDEBİ METİNLER                           

1. ANLATMAYA BAĞLI EDEBİ METİNLER:

 A. HİKAYE

 B.ROMAN

A. HİKÂYE (ÖYKÜ):

A. HİKÂYE (ÖYKÜ):

‘’Yaşanmış ya da yaşanması mümkün olayların anlatıldığı kısa ve çekici yazılardır.’’

Öyküler gerçek ya da düş ürünü bir olayı kısa şekilde anlatır. Kısa oluşu, yalın bir olay örgüsüne sahip olması, az sayıda karaktere yer vermesi ile roman ve diğer anlatı türlerinden ayrılır.

Dünya edebiyatında kurucusu:

‘’Decameron’’ adlı eseriyle İtalyan sanatçı Boccaio’dur.

Fransız edebiyatında, Maupassant, Rus edebiyatında Çehov ve İngiliz edebiyatında O’Henry’dir.

Hikayenin Ögeleri:

Hikayenin Ögeleri:

a) Anlatıcı

b) Olay ve durum

c) Kişi

d) Yer

e) Zaman

Öykü Türleri:

Öykü Türleri:

a. Olay Öyküsü:

Bu tür öyküde yazar okuyucuyu “çarpıcı” bir olayla öyküye bağlamaya çalışır. Öykücü, giriş, gelişme ve sonuç bölümleri içinde olayı aktarır; önce gerilimi artırır, sonra düşürür.

Olay öyküsünün dünya edebiyatındaki öncüsü Fransız sanatçı Maupassant’tır. Bu tür öykülere ‘'Maupassant tarzı öykü" de denir. Bizim edebiyatımızda olay öyküsünün önde gelen bazı sanatçıları şunlardır:

Ömer Seyfettin, Refik Halit Karay, Reşat Nuri Güntekin, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Sabahattin Ali bu tarz öykücülüğün öncüleridir.

b) Kesit hikayesi:

b) Kesit hikayesi:

Bir olayı değil günlük yaşamın her hangi bir kesitini ele alıp anlatan öykülerdir Serim, düğüm, çözüm planına uyulmaz Belli bir sonucu da yoktur. Merak ve heyecandan çok duygu ve hayallere yer verilir; fikre önem verilmez, kişiler kendi doğal ortamlarında hissettirilir. Olayların ve durumların akışı okuyucunun hayal gücüne bırakılır.

Bu tarzın dünya edebiyatında ilk temsilcisi Rus yazar Anton Çehov olduğu için “Çehov Tarzı Hikâye” de denir.

Bizdeki en güçlü temsilcileri: Sait Faik Abasıyanık, Memduh Şevket Esendal ve Tarık Buğra’dır.

Hikayenin Genel Özellikleri:

Hikayenin Genel Özellikleri:

Hikâyelerde düşündürmekten çok, duygulandırmak ve heyecanlandırmak esastır. Hikâyeler, gerçek ya da düş ürünü bir olayı kısa şekilde anlatır. Kısa oluşu, yalın bir olay örgüsüne sahip olması, genellikle önemli bir olay ya da sahne aracılığıyla tek ve yoğun bir etki uyandırması ve az sayıda karaktere yer vermesiyle roman ve diğer anlatı türlerinden ayrılır.

Hikâye, olay eksenli bir yazı türüdür. Hikâyede temelde bir olay vardır ve olaylar genellikle yüzeyseldir. Hikâyeler genellikle kişilerin anılarını anlatması şeklinde oluşur. Hikâye kısa bir edebiyat türü olduğu için bu eserlerde fazla ayrıntıya girilmez. Olayın ya da durumun öncesi, sonrası okura sezdirilir. Okur, bazı sözcüklerden yararlanarak ve düş gücünü kullanarak kişiler hakkında ya da olaylar ve durumlarla ilgili yargılara ulaşabilir.

B. ROMAN

B. ROMAN

Genellikle insanların serüvenlerini, iç dünyalarını, toplumsal bir olay ya da olguyu, insan ilişkilerini ve değişik insanlık durumlarını yansıtmayı amaçlayan düzyazı türüne “roman” denir.

İlk başarılı roman: Cervantes’in yazdığı Don Kişot’tur.